سفارش تبلیغ
صبا ویژن
RSS
|
خانه
|
شناسنامه
|
پست الکترونیک
|
پارسی بلاگ
اوقات شرعی
انتظار
مبنای اول: تئوری الهی حکومت (11)
(جمعه 86/12/3 ساعت 12:16 عصر)
در صفحات پیشین اشاره شد که در سدههاى متمادى، حاکمیت کلیسا و نفوذ آن بر قطب حکومت، کلیسا مدّعى تفویض حکومت الهى به خود بود و کسى که از حاکمیت کلیسا تبعیت نمىکرد. در آموزه دینى کلیسا وى در حقیقت از حکومت الهى استنکاف مىنمود.
کلیسا از این رو معتقد بود که مشروعیت حکومت سلاطین باید توسط آنان به حاکمان و سلاطین تفویض و اعطا شود و لذا نقش کلیسا در این میان، برتر از حاکم خواهد بود. کلیسا از این مبنا استفاده کرد و در طول قرون وسطى به اعمال برترى خود بر قطب حکومت پرداخت. در این دیدگاهِ کلیسا، به حقوق مردم و حق انتخاب آنان هیچ توجهى نشده بود؛ به دیگر سخن، کلیسا از یک ملازمه پیش ساخته خود دفاع مىکرد که بر مبناى آن اعتقاد به دین و خدا با پذیرفتن حاکمیت مطلق کلیسا و انکار حقوق مردم ملازم است، استاد شهید در این بارهمىنویسد:
«ارباب کلیسا و همچنین برخى فیلسوفان اروپایى، نوعى پیوند تصنعى میان اعتقاد به خدا از یک طرف و سلب حقوق سیاسى و تثبیت حکومتهاى استبدادى از طرف دیگر، برقرار کردند. طبعاً نوعى ارتباط مثبت میان دموکراسى و حکومت مردم بر مردم و بىخدایى فرض شد. چنین فرض شد که یا باید خدا را بپذیریم و حق حکومت را از طرف او تفویض شده به افراد معینى که هیچ نوع امتیاز روشنى ندارند، تلقى کنیم و یا خدا را نفى کنیم تا بتوانیمخود را ذیحق بدانیم...کلیسا یا طرفداران کلیسا و یا با اتکا به افکار کلیسا، این فکرعرضه شد که مردم در زمینه حکومت، فقط تکلیف و وظیفه دارند نه حق، همین کافىبود که تشنگان آزادى و دموکراسى و حکومت را بر ضد کلیسا، بلکه بر ضد دین و خدا به طور کلى برانگیزد.»
[12]
این اندیشه وآموزه کلیسا با مخالفت جمعى از آزادى خواهان از یک سو و نیز قطب حکومت و متفکران متمایل به حکومت از سوى دیگر، مواجه شد که بستر عقب نشینى کلیسا را از عرصه سیاست و حکومت مهیا مىکرد.
[13]
نقد نظریه
استاد در نقد آن به چند نکته اشاره مىکند:
1. ایمان به خدا، پشتوانه حقوق مردم:
استاد نخست منکر ملازمه ادعایى است، بلکه عکس آن را معتقد است که دیانت و ایمان به خدا پشتوانه و مبناى نظرى و دینى حقوق مردم از جمله حق آنان در عرصه سیاست و حکومت است؛ چنانکه با اشاره به فلسفه سیاسى نظریه الهى حکومت کلیسا مىگوید:
«آنچه در این فلسفهها دیده نمىشود این است که اعتقاد و ایمان به خداوند، پشتوانه عدالت و حقوق مردم تلقى شود. حقیقت این است که ایمان به خداوند از طرفى زیر بناى اندیشه عدالت و حقوق ذاتى مردم است و تنها با اصل قبول وجود خداوند است که مىتوان وجود حقوق ذاتى و عدالت واقعى را به عنوان دو حقیقت مستقل از فرضیهها و قراردادها پذیرفت و از طرف دیگر، بهترین ضامن اجراى آنهاست.»
[14]
استاد با اشاره به خطبه امام على(ع) مبنى بر وجود حقوق متقابل حکومت و مردم
[15]
،مىگوید:
«در این بیان، همه سخن از خدا است و حق و عدالت و تکلیف و وظیفه، اما نه به این شکل که خداوند به بعضى از افراد مردم فقط حق اعطا فرموده است و آنها را در مقابل خودش و صاحبان حقوق، بى حد و نهایت مسؤول قرار داده است و در نتیجه عدالت و ضلع میان حاکم و محکوم مفهوم ندارد.»
[16]
استاد در ادامه به بخشهاى دیگر نهج البلاغه اشاره مىکند.
2. حکومت امانت مردم:
استاد در نقد دیدگاه کلیسا تأکید دارد که حکومت در اسلام، امانتى از سوى مردم در دست حاکم است و حاکم، امین و حافظ منافع و حقوق شهروندان است. ایشان با اشاره به وجود دو دیدگاه در نسبت «حاکم و مردم»، «مالک و مملوک» و «امین و ذىحق»، دیدگاه نخست را اندیشه خطرناک مىخواند که توسط کلیسا در قرون وسطى گسترش یافت. وى نظر اسلام و نهج البلاغه را چنین تشریح مىکند:
«از نظر اسلام، درست امر به عکس آن اندیشه است... در منطق این کتاب شریف، امام و حکمران، امین و پاسبانِ حقوق مردم و مسؤول در برابر آنهاست. از این دو - حکمران و مردم - اگر بناست یکى براى دیگرى باشد، این حکمران است که براى توده مردم محکوم است، نه توده محکوم براى حکمران»
[17]
استاد در مواضع دیگر، از حکومت مردمى و به شکل خاص آن «مردم سالارى دینى» و به تعبیرى «جمهورى اسلامى» حمایت کرده است و در آن از حقوق ذاتى و طبیعى مردم؛ از جمله حق انتخاب حاکم، حق نظارت و انتقاد، صریحاً دفاع کرده است که تبیین آن در این مختصر نمىگنجد.
[18]
نویسنده: ابراهیم مهدویان
نظرات دیگران ( )
لیست کل یادداشت های این وبلاگ ?
فیلم سیمونه
[عناوین آرشیوشده]
بازدیدهای این وبلاگ ?
امروز:
11
بازدید
بازدید دیروز:
0
کل بازدیدها:
21477
بازدید
درباره من
ابراهیم مهدویان
مطالب بایگانی شده
زمستان 1386
تابستان 1387
اشتراک در خبرنامه
